C. Kazakou on Yiannis Melanitis “Towards a Quantum Assimilation”
Quantum mechanics, as a branch of physics, is the fundamental theory of nature at small scales and low energies of atoms and subatomic particles. Yiannis Melanitis’ fascination in quantum mechanics started following years of research on the discipline of sciences. He restated concepts related to philosophy and quantum physics in order to analyse new content. He is interested in encoding and decoding information, randomness and the unpredictability that can be investigated with epistemological characteristics.
For the Muses exhibition he presents for the first time his Quantum Manifesto and a video version of his installation entitled Towards a Quantum Assimilation. He recognizes that quantum thinking does not enter as a commonplace in modern societies, but as an exception and that we are not in a position to perceive concepts that were created a century ago. Possibly this was one of the major motives in his quest to conceptualise art and remodel complex equations of quantum mechanics for the awareness and reassessment of the artistic methodology. In his 2016 book Dataphysica: The Five Steps for a Quantum Manifesto, Melanitis writes: We still have no safe prediction or knowledge on the nature of events. Currently, an artist lights a fire and performs formal offerings to the gods [...] We stare mystified, as impotent, the colour of fire...”
For his installation he created an apparatus to emerge random light reflections. He used laser pointer, electronic circuits, glass, verdigris pigment and marble. The selection of materials was variable and in this work he took the role of the artist-engineer, constructing the mechanism and experimenting with it. His creative process has many similarities with Renaissance artists, mainly Leonardo da Vinci who epitomises the duality of an artist-inventor. As he states, “During the creation of an artwork, two main parameters intersect, determining the outcome: the incompetence of technique in equalizing with the intellect, and the uncertainty of the respective steps that are assigned for the conceptual direction of the work. Both elements, considered hereinafter measurable, produce a feedback phase in the cognition’s status.”
The abstract concepts of quantum physics often leave non-scientists in the dark, but collaborations between scientists and artists can illuminate the dark matter of scientific theory, bringing them to light. While some artists are just intimidated from quantum physics, Melanitis is provoking the status quo of the contemporary artist through his manifestations, which are counter intuitive in his attempt to create quantum consciousness in his own absurd and complex way. As Albert Einstein stated, “The important thing is not to stop questioning. Curiosity has its own reason for existing.” (Life Magazine, 2 May 1955).
Χ. Καζακου, κείμενο καταλόγου πάνω στο έργο του ● Γιάννη Μελανίτη Προς μία Κβαντική Αφομοίωση, 2016-2017. Βίντεο (05:00).
Η κβαντομηχανική, ως ένας κλάδος της φυσικής, είναι η θεμελιώδης θεωρία της φύσης σε μικρές κλίμακες και χαμηλές ενέργειες των ατόμων και των υποατομικών σωματιδίων. Η ενασχόληση του Γιάννη Μελανίτη στην κβαντική μηχανική ξεκίνησε μετά από χρόνια έρευνας σχετικά με την μεθοδολογία των επιστημών. Ο ίδιος περιέλαβε έννοιες που σχετίζονται με τη φιλοσοφία και την κβαντική φυσική, προκειμένου να αναλύσει το νέο τους περιεχόμενο. Τον ενδιαφέρει η κωδικοποίηση και αποκωδικοποίηση των πληροφοριών, την τυχαιότητα και τη μη προβλεψιμότητα που μπορούν να διερευνηθούν με επιστημολογικά χαρακτηριστικά.
Για την έκθεση Μουσών παρουσιάζει για πρώτη φορά το Κβαντικό Μανιφέστο του και μία εκδοχή βίντεο από την εγκατάστασή του με τίτλο Προς μία Κβαντική Αφομοίωση. Αναγνωρίζει ότι η κβαντική σκέψη δεν εισέρχεται ως κοινός τόπος στις σύγχρονες κοινωνίες, αλλά ως μία εξαίρεση και ότι δεν είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε τις έννοιες που δημιουργήθηκαν πριν από έναν αιώνα. Ενδεχομένως αυτό ήταν ένα από τα σημαντικότερα κίνητρα στην προσπάθειά του να προσδιορίσει εννοιολογικά την τέχνη και να αναδιαμορφώσει πολύπλοκες εξισώσεις της κβαντομηχανικής για την επίγνωση και την επαναξιολόγηση της καλλιτεχνικής μεθοδολογίας. Στο βιβλίο του 2016 Dataphysica: Τα Πέντε Βήματα για ένα Κβαντικό Μανιφέστο, ο Μελανίτης γράφει:
Δεν έχουμε ακόμη καμμία ἀσφαλή πρόβλεψη ή γνώση περί της φύσης των γεγονότων. Προς το παρόν,
o καλλιτέχνης ανάβει μια φωτιά και τελεί
τις πρέπουσες θυσίες στους θεούς...
Το χρώμα της φωτιάς αμήχανα κοιτάζουμε, σαν ανίκανοι...
Για την εγκατάσταση του δημιούργησε μία συσκευή που παράγει τυχαίες ανακλάσεις φωτός. Χρησιμοποίησε λέιζερ, ηλεκτρονικά κυκλώματα, γυαλί, χρωστική σκόνη verdigris και μάρμαρο. Η επιλογή των υλικών ήταν ποικίλη και σε αυτό το έργο είχε το ρόλο του καλλιτέχνη-μηχανικού, κατασκευάζοντας τον μηχανισμό και πειραματιζόμενος με αυτόν. Η δημιουργική διαδικασία του έχει πολλές ομοιότητες με τους καλλιτέχνες της Αναγέννησης, κυρίως τον Λεονάρντο ντα Βίντσι, που αποτελεί την επιτομή της δυαδικότητας ενός καλλιτέχνη-εφευρέτη. Όπως ο ίδιος δηλώνει, «Κατά τη δημιουργία ενός έργου τέχνης, δύο κύριες παράμετροι τέμνονται, καθορίζοντας το αποτέλεσμα: η ανικανότητα της τεχνικής στο να εξισώνεται με τη διανόηση, και η αβεβαιότητα των αντίστοιχων βημάτων που έχουν εκχωρηθεί για την εννοιολογική κατεύθυνση του έργου. Και τα δύο στοιχεία, θεωρούμενα εφεξής μετρήσιμα, παράγουν μία φάση ανατροφοδότησης στην κατάσταση της γνωστικής λειτουργίας του.»
Οι αφηρημένες έννοιες της κβαντικής φυσικής αφήνουν συχνά τους μη-επιστήμονες στο σκότος, αλλά οι συνεργασίες μεταξύ επιστημόνων και καλλιτεχνών μπορεί να φωτίσουν το σκοτεινό θέμα της επιστημονικής θεωρίας, φέρνοντάς τα στο φως. Ενώ κάποιοι καλλιτέχνες απλά απωθούνται από την κβαντική φυσική, ο Μελανίτης προκαλεί το κατεστημένο του σύγχρονου καλλιτέχνη μέσα από τις εκδηλώσεις του, οι οποίες κινούνται αντίθετα, στην προσπάθειά του να δημιουργήσει κβαντική συνείδηση με το δικό του παράλογο και περίπλοκο τρόπο. Όπως δήλωσε ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, «Το σημαντικό πράγμα είναι να μην σταματήσει ο προβληματισμός. Η περιέργεια έχει τη δικό της ουσία ύπαρξης.» (Περιοδικό Λάιφ, 2 Μαΐου 1955).